|
WARUNKI NATURALNE Położenie geograficzne Niemcy zajmują ważną strategicznie pozycję w środkowej Europie. Na północy graniczą z Danią oraz Morzem Północnym i Bałtykiem, na wschodzie - z Polską i Czechami, na południu - z Austrią i Szwajcarią, a na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią. Z tak licznym sąsiedztwem zawsze wiązał się problem bezpieczeństwa, a ponieważ wraz z upływem dziejów granice ulegały przesunięciu, niemieckojęzyczne społeczności okresowo zamieszkiwały również tereny innych krajów. Dotyczy to zwłaszcza Alzacji i niemieckojęzycznej części Szwajcarii. Do zjednoczenia w 1871 roku termin "Niemcy" miał znaczenia wyłącznie geograficzne i opisywal liczne państewka rządzone przez duchownych i książąt, które przez większą częśc swojej historii znajdowały się najpierw pod panowaniem Rzymu, a następnie Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Krajobraz Niemcy są bardzo zróżnicowane krajobrazowo. Obejmują trzy główne regiony geograficzne: nizinny na północy, wyżynny w części środkowej i górzysty na południu. Region nizin obejmuje doliny kilku rzek i duży obszar wrzosowisk (Lüneburger Heide, najstarszy park narodowy w Niemczech). Na wybrzeżu Morza Północnego i Bałtyckiego występują piaszczyste wydmy i mokradła, a blisko linii brzegowej leżą m.in. Wyspy Wschodniofryzyjskie i Rugia, nieco dalej zaś na Morzu Północnym - Helgoland. Wschodnia część nizin, słynąca z żyznych ziem, stanowi spichlerz zbożowy kraju. Między Hanowerem na północy a rzeką Men na południu rozciągają się wyżyny. Miejscami przechodzą one w niskie góry, poprzecinane dolinami i kotlinami rzek. Pasma górskie w tym rejonie to m.in. Harz, Ruthaar, Taunus, Reńskie Góry Łupkowe (Rheinisches Schiefergebierge), Las Turyński (Thüringer Wald), a na wschodzie Rudawy (Erzgebirge) i Fichtelgebierge. Prawdopodobnie najbardziej znany przyjezdnym jest południowo-zachodni górzysty region Niemiec, obejmujący m.in. Schwarzwald, skąd pochodzi sławny Schwarzwälderkirschtorte (tort z czekoladą, kremem, kirszem i wiśniami). Na południu wznoszą się Alpy Bawarskie z najwyższym szczytem Niemiec - Zugspitze (2963 m n.p.m.) Ważnym elementem niemieckiego krajobrazu są rzeki. Największe znaczenie ma Ren, który bierze początek w Szwajcarii, płynie wzdłuż granicy francusko-niemieckiej, dalej zaś biegnie przez terytorium Niemiec i Holandii i wpada do Morza Północnego. Dorzecze Renu stanowi ważną sieć dróg wodnych, a zarazem jedną z najbardziej malowniczych części kraju. Brzegów rzeki strzegą wspaniałe warowne zamki. Na stokach wzgórz nad Renem i jego dopływami Mozelą i Neckarem usadowiły się winnice, dostarczające surowca do produkcji wspaniałych Rieslingów, z których Niemcy słyną. Dopływem Renu jest również Ruhra, otoczona przez zagłębie będące od wieków centrum niemieckiego przemysłu. Łaba (Elbe) ma swe źródła w Czechach i płynie na północny zachód przez nizinną część Niemiec do Morza Północnego, Dunaj (Donau) zaś wypływa ze wchodnich stoków Schwarzwaldu i kieruje się na wschód, do Austrii. Odra i Nysa Łużycka tworzą na wschodzie naturalną granicę z Polską. Inne ważne niemieckie rzeki to Men, Wezera i Szprewa. W północno-wschodniej, nizinnej części leży wiele jezior, bardziej malownicze są jednak jeziora górzystego południa, z których najbardziej znane jest Jezioro Bodeńskie (Bodensee). Klimat Klimat w Niemczech jest umiarkowany. Na nizinnej północy jest nieco cieplej niż na górzystym południu, gdzie z kolei występują większe opady śniegu i deszczu. Przeciętny opad roczny osiąga wartość 600-700 mm. Temperatury wahają się zazwyczaj od -6 st. C w górach i 1.5 st. C na nizinach zimą do 18 st. C w górach i 20 st. C w dolinach latem. Roślinność Jak wszystkie kraje środkowoeuropejskie, także i Niemcy były jeszcze w początkach naszej ery gęsto zalesione, a zanik lasów wiąże się z działalnością człowieka. Do dziś jednak mniej więcej 30% powierzchni kraju nadal pokrywają lasy. W Niemczech środkowo-północnych jest to głównie las mieszany, z dużym udziałem buka, brzozy, jodły i sosny. W wyżej położonych południowych częściach kraju dominują lasy iglaste, przede wszystkim świerkowe. W zachodnich partiach kraju, w zasięgu wpływów łagodnego klimatu atlantyckiego, pojawia się las mieszany liściasty typu południowego z bukiem, lipą i kasztanem. Równiny środkowoniemieckie pokrywają łąki, wrzosowiska i torfowiska z niewielką ilością drzew, przeważnie sosnami. Przedgórze alpejskie i Alpy charakteryzują się układem zalesienia typowym dla krajobrazu wysokogórskiego (od podnóża gór ku szczytom: regle liściaste, lasy iglaste, kosodrzewina, łąki i hale, roślinność skalna, wreszcie pozbawione roślinności skały, w najwyższych partiach przez cały rok pokryte lodowcami). Zwierzęta Zwierzyna dzika jest w Niemczech jeszcze bardziej zredukowana niż w Polsce. Z lasów i torfowisk zniknęły wilki, niedźwiedzie, łosie, żubry, rysie, wciąż natomiast spotkać można jelenie, sarny, daniele, dziki, a w wysokich Alpach również kozice. Lepiej wygląda utrzymanie naturalnego stanu ptactwa, aczkolwiek np. bocianów w Niemczech niemal już nie ma. Ochrona przyrody Pozornie wydaje się, że Niemcy są krajem, w którym liczne parki narodowe i rezerwaty gwarantują ochronę przynajmniej dotychczasowego stanu krajobrazu, jego flory i fauny. Jednakże z kilkudziesięciu parków narodowych i prawie 2 000 tzw. terenów ochronnych tylko kilka służy rzeczywiście ochronie przyrody. Są to: Nationalpark im Bayerischen Wald, Brechtesgadener Nationalpark i najstarszy - Lüneburger Heide. W pozostałych parkach nadal uprawia się ziemię, przede wszystkim jednak mają one charakter rekreacyjny. |
