SZTUKI PLASTYCZNE

Początki sztuk pięknych w Niemczech to wyroby celtyckie i rzymskie oraz ludowe motywy zdobnicze plemion zamieszkujących te tereny. Wraz z nastaniem chrześcijaństwa, artystyczne inspiracje średniowiecznych Niemiec zaczęły koncentrować się na tematyce religijnej. Malarstwo niemieckie okres szczególnego rozkwitu przeżywało w epoce renesansu. Szkoła naddunajska, utworzona przez malarzy z południa Niemiec, wzbogaciła ideał szkoły kolońskiej dając sztuce silniejszy akcent świecki. Płótna tych mistrzów charakteryzuje prymat architektury i krajobrazu nad postaciami ludzkimi. Lucas Cranach był szczególnie zafascynowany ideą łączenia piękna natrury z wysublimowaną tematyką religijną. Hans Holbein Młodszy zyskał rozgłos dzięki portretom, wykonywanych zarówno na dworze niemieckim, jak i angielskim. Średniowiecznych form trzymał się Matthias Grünewald tworząc dzieła zawierające duży ładunek symboliki religijnej. Szczególnie chętnie malował nastawy ołtarzowe, dyptyki i tryptyki. Albrecht Dürer, jeden z największych artystów niemieckiego renesansu, tworzył obrazy olejne, rysunki oraz drzeworyty; we wszystkich tych technikach jego prace cechuje mroczny nastrój i żywa linia. Dürer podjął próbę odnowienia nurtu sztuki niemieckiej i uniezależnienia jej od wpływaów włoskich.

Po okresie zastoju w budownictwie, jakim była wojna trzydziestoletnia, nastąpiła epoka baroku. Jego odważna i bogata ornamentyka ożywiła stateczną architekturę renesansową. Wyróżniającą się postacią tego okresu był Tillman Riemenschneider, snycerz wykonujący rzeźby dla kościołów i pałaców.

Chłodna prostota neoklasycyzmu przeszła w łagodniejszy romantyzm, prąd odwołujący się do narodowych tematów niemieckiego krajobrazu i legend; niektóre z nich wyróżniają się żartobliwaością i pstoralnym nastrojem, inne mistycyzmem i powagą. Intrygującym mistrzem tej drugiej tonacji był Caspar David Friedrich. Na swych znakomitych płótnach artysta ujmuje obsesyjny dla niego temat samotności i znikomości człowieka wobec wszechświata, Wiele jego dzieł to bezludne krajobrazy - lodowata toń oceanu, cmentarz smagany wiatrem. Jeśli nieco wytęży się wzrok, byc może uda się ujrzeć świat tak, jak go widział Max Liebermann, który rozpoczął jako wybitny impresjonista, by w latach 90. XIX wieku stać się przywódcą berlińskiej secesji; twórczość tę można zamknąć dwoma przymiotnikami - dekadentyzm i erotyzm. Kierunek ten przerodził się w Jugendstill (dosłownie "młody styl"), który na początku XX wieku przyjął się w Wiedniu, Berlinie i Budapeszcie.

Lata republiki weimarskiej były okresem niezwykłego bogactwa artystycznych mód i stylów. Symboliczny nurt secesji wydał ekspresjonizm, ruch o antynaturalistycznej estetyce, zniekształcającej kształty i kolory przedmiotów w celu utożsamienia ich z abstrakcyjnymi ideami. Istniało wiele miejskich grup artystycznych tworzących według zasad estetyki ekspresjonistycznej, Najwcześniej powstała Die Brücke (Most), założona w Dreźnie w 1905 roku z wyraźnym zamiarem wyrażanie się ze spotęgowaną intensywnością. Grupę Der Blaue Reiter (Błękitny Jeździec) założył w Monachium rozyjski emigrant Wassily Kandinsky, autor obrazu, którego tytuł nadał nazwę grupie. Oprócz Kandinsky'ego w jej skład wchodzili Franz Marc i Paul Klee. Dużą liczbę ekspresjonistycznych dzieł pozostawił po sobie Max Beckmann (chociaż sam wystrzegał się takiego zaklasyfikowania). W swojej twórczości pragnął oddać niepokoje zdehumanizowanej kultury. Mniej licznych kierunek realistyczny w ponurych dziełach, krytycznie nastawionych do rzeczywistości, takich jak plakaty Käthe Kollwitz, postulawał wprowadzenie reform społecznych.

Przybierający na sile nazizm skłonił większość artystów epoki weimarskiej do emigracji. Nieodpowiednia była albo ich rasa, alebo religia, albo ich dzieła, które, jako "dekadenckie i wywrotowe", nie mogły być wystawiane. Twórczość artystyczna okresu wojny była ekstremalnie ograniczona tematycznie i zabarwiona nazistowską ideologią. W sztukach plastycznych ówczesnych Niemiec dominowały tematy Blut und Boden ("krwi i ziemi"), obrazujące w przedstawieniach robotników, rolników i żołnierzy mityczny związek krwi ludu z niemiecką ziemią.

Sztuka powojenna nie zrodziła żadnego jednorodnego ruchu. Niektórzy z dawnych mistrzów ekspresjonizmu żyli i nadal tworzyli w latach 50. i 60., ale fragmentaryzm postmodernistycznej kultury rozbił sztukę na całą masę różnych stylów. Młodzi artyście czerpali z idiomu i ikonografii kultury niemieckiej przekształcając ten materiał zgodnie z duchem współczesnym. W pierwszych dekadach powojennych w Dusseldorfie działała abstrakcjonistyczna Grupa Zero. Pod koniec lat 70. w Berlinie wyłoniła sie neoekspresjonistyczna formacja o nazwie Junge Wilde (Młodzi Dzicy) posługująca się jaskrawymi kolorami oraz silnym pociągnięciem pędzla. Charyzmatyczną postacią grupy był Josef Beuys, stosowane przez niego niewyszukane zestawienia wzbudzały jednak liczne kontrowersje.

Sztuka w NRD posiada historię nie tak monotonną, jakby to wynikało ze stereotypowego wyobrażenia o tym kraju. Po początkowym okresie flirtowania z liberalizmem, rządząca Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności (SED) dokonała stalinizacji sztuki. Realizm socjalistyczny znalazł wyznawców wśród twórców takich jak Lea Grundig, Otto Nagel. Czołowymi postaciami nurtu byli także malarze: Hans Grundig, Rudolf Bergander i Eva Schulze-Kanbe oraz rzeźniarz Fritz Cremer. Symbolika socrealistyczna była jednoznaczna: NRD i partia miały być przedstwione jak najwspanialej, a wszelkie "elemanty burżuazyjne" musiały zostać wykluczone. Wschodnioniemieccy artyści, pomino tłumienia wolności sztuki, wyżywali się w różnych inowacjach i eksperymentach formalnych.